داروشناسی

نمایهٔ عنوان‌های مختلفی که با واژه فارماکولوژی پیوند دارند

داروشناسی یا فارماکولوژی (به انگلیسی: Pharmacology)‏ شاخه‌ای از پزشکی و زیست‌شناسی است که به مطالعه واکنش متقابل داروها (یا مواد شیمیایی) بر موجودات زنده٬ که منجر به ایجاد اثرات زیست‌شناسی این ترکیبات می‌گردد. داروشناسی شامل دو بخش فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک است.^[۱][۲]

ریشهٔ تاریخی فارماکولوژی بالینی به سده‌های میانه و به کتاب پزشکی قانون نوشتهٔ ابن سینا و گزارش‌اسحاق نوشته پترس ایسپانوس و همچنین جان‌سنت‌آماند بازمی‌گردد.^[۳]

فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک

داروشناسی مطالعهٔ تعامل بین موجودزنده و دارو یا موادشیمیایی دریافت‌شده است که بر عملکرد طبیعی یا غیرطبیعی بیوشیمیایی اثر می‌گذارد. دو حوزه اصلی فارماکولوژی، فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک هستند. بطور خلاصه فارماکودینامیک مطالعهٔ اثرات داروها بر بدن، و فارماکوکینتیک٬ اثر و رفتار بدن بر روی داروها است. بعبارت دیگر فارماکودینامیک٬ مبحث فعل‌وانفعالات دارو در مواجهه با گیرنده‌های بیولوژیک، و فارماکوکینتیک بحث و تعریف درمورد جذب، توزیع، متابولیسم و دفع دارو در سیستم‌های بیولوژیکی است. لازم به یادآوری‌است که داروشناسی(Pharmacology) با داروسازی(Pharmacy) دو واژهٔ جدا از هم هستند که گاهی به‌اشتباه به‌جای هم به‌کار می‌روند. فارماکولوژی چگونگی رفتار متقابل دارو و سیستم‌بیولوژیکی(بدن)است ولی داروسازی در رابطه با مواداولیه٬ آماده‌سازی، توزیع، مقدار(دوز) در استفاده از داروهای بی‌خطر و مؤثر است.

بخش‌های تخصصی فارماکولوژی

فارماکولوژی به زیر بخش‌های تخصصی‌تر بخش می‌شود که از میان آنها:^[۴]

• فارماکولوژی بالینی: بازمینهٔ پزشکی بالینی و مطالعهٔ اثر دارو بر روی انسان و حیوانات است.
• نوروفارماکولوژی: اثر متقابل دارو و سیستم عصبی بر هم.
• سایکوفارماکولوژی: اثر دارو بر روان و مغز، مشاهده تغییر رفتار مغز است.
• فارماکوژنتیک: آزمایش بالینی ژنتیکی در مورد افزایش پاسخ به دارو.
• توکسیکولوژی یا سمیت‌شناسی: مطالعه اثرات مضر یا سمی داروها بر بدن است.

جستارهای وابسته

• اشکال دارویی و نحوه تجویز آنها

• فارماکودینامیک

• فارماکوکینتیک

• واکنش‌های ناخواسته داروئی

منابع

[نمایش]