گاز گلخانه‌ای

این مقاله نیازمند ویکی‌سازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوه‌نامه، محتوای آن را بهبود بخشید.

این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آن‌را از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این الگو را از بالای مقاله بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد.

بالا: افزایش دی اکسید کربن جوی در جو و لایه (های) یخ اندازه گیری می‌شوند. پایین: مقدار افزایش خالص کربن در جو، با برونده‌های کربن حاصل از سوختن سوخت فسیلی مقایسه شده‌است.

گازهای گلخانه ای (GHGs) اجزای گازی از جو هستند که به «اثر گلخانه‌ای» کمک می‌کنند. اما عدم اطمینان درباره این موضوع وجود دارد که واقعاً آب و هوای زمینی چگونه نسبت به این گازها واکنش نشان می‌دهند، و دمای نقاط مختلف جهان افزایش می‌یابد. ^[۱] برخی گازهای گلخانه‌ای بطور طبیعی در جو زمین وجود دارند، درحالی که برخی دیگر در اثر فعالیتهای بشری به وجود می‌آیند. بطور طبیعی گازهای گلخانه‌ای موجود شامل بخار آب، دی اکسید کربن، متان، اکسید نیتروژن، و ازن می‌باشند. اما، فعالیتهای خاص بشری، بر سطوح بسیاری از گازهای مجود طبیعی در جو می‌افزاید.^[۲]

اثر گلخانه‌ای

زمانی که نور خورشید به سطح زمین می‌رسد، مقداری از آن جذب شده و زمین را گرم می‌کند. چون زمین از خورشید سردتر است، آن انرژی را با طول موج‌های بلندتری نسبت به خورشید از خود می‌تاباند (نگاه کنید به تابش جسم سیاه و قانون جابجایی ویین) پیش از آن که آن‌ها در فضا از بین بروند، مقداری از این طول موج‌های بلندتر توسط گازهای گلخانه‌ای در جو زمین جذب می‌شوند. جذب این انرژی تابشی باعث گرم شدن جو می‌شود (جو زمین همچنین در اثر انتقال گرمای محسوس و گرمای نهفته حاصل از سطح نیز گرم می‌شود). گازهای گلخانه‌ای، نور خورشید را هم به سمت سطح زمین و هم به سمت خارج از سطح زمین می‌تابانند. به فرایند بازتابش این نور به سمت سطح زمین که توسط جو انجام می‌شود، اثر گلخانه‌ای می‌گویند.

بخار آب، دی‌اکسید کربن، متان و ازن موثرترین گازهای گلخانه‌ای هستند. با وجودی که نمی‌توان به طور دقیق مشخص کرد که سهم هر کدام از این گازها در اثر گلخانه‌ای زمین چقدر است اما بخار آب بین ۳۶٪ تا ۷۰٪، دی‌اکسید کربن بین ۹٪ تا ۲۶٪، متان بین ۴٪ تا ۹٪ و ازن حدود ۳٪ تا ۷٪ در فرایند اثر گلخانه‌ای زمین نقش بازی می‌کنند.

گازهای گلخانه‌ای دیگر، که البته به همین‌ها محدود نمی‌شوند، عبارتند از، نیتروژن اکسید، هگزا فلوراید گوگرد، هیدروفلوروکربنها، پرفلوروکربنها و کلروفلوروکربنها (نگاه کنید به فهرست IPCC گازهای گلخانه‌ای). اجزای اصلی جو یعنی (نیتروژن و اکسیژن) گازهای گلخانه‌ای نیستند، زیرا ملکول‌های دوتایی با هسته‌های یکسان، تشعشع فروسرخ را نه جذب می‌کنند و نه منعکس می‌کنند در نتیجه هیچ تغییر شبکه‌ای در گشتاور دوقطبی در این مولکول‌ها رخ نمی‌دهد.

گازهای گلخانه ناشی از فعالیت انسانی

پراکنشهای جهانی گازهای گلخانه‌ای در8 مقطع مختلف برای سال 2000 متوقف شده‌است

غلظت گازهای گلخانه‌ای متعدد در طول زمان افزایش یافته‌است. فعالیت انسانی سطوح گازهای گلخانه‌ای عمدتاً در اثر آزادسازی دی اکسید کربن افزایش می‌دهد، اما تاثیرات بشر بر گازهای دیگر مانند متان، قابل اغماض نیست. برخی از منابع اصلی گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت انسانی عبارتند از:

• سوزاندن سوخت (های) فسیلی و تخریب جنگلها که موجب افزایش غلظت مقادیر دی اکسید کربن می‌شود؛
• چارپایان و کشت شالیزاری برنج، استفاده از زمین و تغییرات در ناحیه تالابی، خسارات مربوط به خط لوله (ها)، و پراکنشهای ناشی از تهویه مناطق تحت پوشش دفن زباله سبب تمرکزهای بیشتر متان در جو می‌گردد. بسیاری از سیستمهای سرپوشیده دفع زباله با تهویه کامل و به سبکهای جدیدتر هستند که فرآیند تخمیر را افزایش و بهبود می‌دهد که منابع اصلی تولید متان هستند؛
• استفاده از CFCها در سیستمهای تبرید، و کاربرد CFCها و هالون‌ها در سیستمهای اطفاء حریق| خاموش سازی آتش و فرآیندهای سازندگی.

گازهای گلخانه‌ای ناشی از صنعت و کشاورزی نقش عمده‌ای را در نمونه مشاهده اخیر از گرم شدن جهان ایفا می‌کند. دی اکسید کربن، متان، اکسید نیتروژن و سه گروه دیگر از گازهای فلوئوردار، موضوع (مورد بحث) پروتکل کیوتو قرار دارند که در سال ۲۰۰۵ وارد مرحله اجرائی خود شد. به غیر از خود گاز ازن، متان، اکسید نیتروژن و گازهای مستهلک کننده ازن نیز در این توافق نامه‌ها مورد توجه قرار گرفته‌اند. توجه نمایید که استهلاک ازن تنها یک نقش فرعی در گرم شدن گلخانه‌ای دارد، اگرچه این دو فرآیند اغلب در رسانه‌های عمومی با یکدیگر اشتباه می‌شوند.

نقش بخار آب

افزایش بخار آب در شهر بولدر کلرادو

بخار آب یک «گاز طبیعی گلخانه‌ای» است و بالاترین نقش را در اثر گلخانه‌ای ایفا می‌کند. میزان غلظت بخار آب از لحاظ منطقه‌ای در نوسان است، اما فعالیت انسان بطور مستقیم بر مقادیر غلظت آب به جز در مقیاسهای کوچک محلی اثر نمی‌گذارد. در الگو های اقلیمی، افزایش در دمای جو توسط اثر گلخانه‌ای به وسیله گازهایی با منشاء انسانی موجب افزایش بخار آب در لایه تروپوسفر(نزدیک ترین لایه به زمین) جو، با رطوبت نسبی تقریباً ثابت شده‌است. در عوض بخار آب افزوده شده سبب افزایش در اثر گلخانه‌ای می‌شود و در این صورت باعث افزایش بیشتر دما می‌گردد؛ و افزایش دما نیز بخار آب جو را افزایش می‌دهد؛ و این چرخه تا جایی ادامه می‌یابد که به حد تعادل برسد. بنابراین بخار آب به عنوان یک بازخورد مثبت بر گازهای گلخانه‌ای آزاد شده در اثر فعالیت بشری همچون منو اکسید کربن اعمال می‌کند (اما تاکنون هرگز بر زمین به عنوان بخشی از یک بازخورد مهارنشدنی عمل نکرده‌است). تغییرات در میزان بخار آب نیز می‌تواند به صورت غیرمستقیمی در تشکیل ابر نقش داشته باشد.

«بیشتر داشمندان پذیرفته‌اند که تاثیر کلی بازخوردهای مستقیم و غیر مستقیم سبب افزایش میزان بخار آب جو شده که بطور عمده گرم شدن اولیه‌ای را که موجب این افزایش شده، ارتقاء می‌دهد- که آن یک بازخورد قوی مثبت است.»

([۲], B۷ نگاه کنید به). بخار آب بخار آب بخش معینی از معدله «گاز گلخانه‌ای» است اگرچه تحت کنترل مستقیم بشر قرار ندارد: هیأت داخلی دولتی پیرامون تغییر اقلیمی (IPCC) گزارش سوم ارزیابی IPCC | TAR، نویسنده محترم این فصل مایکل مان (دانشمند)|مایکل من با بیان این که «نقش بخار آب به عنوان یک»گاز گلخانه ای«شدیدا انحرافی است» معتقد است که بشر نمی‌تواند میزان بخار آب را کنترل نماید. [۳]; همچنین رجوع کنید به [۴] [۵]. IPCC بطور مفصلتری درباره بازخورد بخار آب بحث می‌کند. [۶].

افزایش گازهای گلخانه‌ای

بر اساس نوسان غلظت گاز دی اکسید کربن در گذشته و اندازه گیری‌های لایه‌های یخی قطب شمال، این مسأله بطور گسترده‌ای پذیرفته می‌شود که درست پیش ازآن که پراکنش‌های صنعتی شروع شود، سطوح جوی منو اکسید کربن در حدود ۲۸۰ میکرو L/L بوده‌است (توجه نمایید که واحد میکرو L/L واحدی است برابر با بر میلیون حجم). از همان لایه‌های یخی معلوم گردید که طی ۱۰۰۰۰سال گذشته، مقادیرغلظت منو اکسید کربن در اندازه‌هایی بین ۲۶۰و ۲۸۰ میکروL/L باقی مانده‌اند. در برخی مطالعات، با استفاده از شواهد مربوط به منافذ برگهای فسیل شده طی دوران ۱۰-۷ هزارسال گذشته نوسانات بیشتری در سطوح منو اکسید کربن بالاتر از میزان ۳۰۰ میکرو L/L یافته شده‌است، اما دیگران در این مورد استدلال کرده‌اند که بیشتر احتمال می‌رود این یافته‌ها بر مشکلات آلودگی تاثیر بگذارد تا نوسان مقدار واقعی منواکسید کربن. از زمان شروع انقلاب صنعتی، مقادیر تمرکز بسیاری از گازهای گلخانه‌ای افزایش یافته‌است. بیشتر افزایش در میزان دی اکسید کربن پس از سال ۱۹۴۵ اتفاق افتاده‌است. آنهایی که بزرگترین عوامل برهم زدن تعادل تابشی بوده‌اند به این شرحند:

انتشار کربن در سطح جهانی۱۸۰۰–۲۰۰۴.

(منبع: IPCC radiative forcing report ۱۹۹۴ updated (to 1998) by IPCC TAR table ۶٫۱ [۷][۸]).

زدودن (آن) از جو و توان گرم شدن جهانی

روندهای اصلی در پیدایش گاز گلخانه‌ای

گذشته از بخار آب در نزدیک سطح (زمین) که زمان اقامت (معینی) دارد، بیشتر گازهای گلخانه‌ای مدت طولانی می‌گذرد که جو زمین را ترک کنند. کار آسانی نیست که بطور دقیق پی ببریم چه مدتی طول می‌کشد، زیرا جو یک سیستم بسیار پیچیده‌است. اما، برآوردهایی از مدت ماندن آنها وجود دارد، یعنی زمانی که لازم است تا گاز از جو برای موارد عمده خارج شود. گازهای گلخانه‌ای را طی فرآیندهای مختلفی می‌توان از جو زمین زدود:

• به عنوان یک تغییر فیزیکی (تقطیر و بارش که بخار آب را از جو می‌زداید).
• به عنوان واکنشهای شیمیایی در داخل جو. این روش در مورد متان است. آن در اثر واکنشی طبیعی که در هنگام ایجاد رادیکال آزاد هیدروکسیل، OH و نقطه میانی رخ می‌دهد اکسید شده و به دی اکسید کربن و بخار آب در انتهای زنجیره واکنش تبدیل می‌شود (توزیع دی اکسید کربن از اکسیداسیون متان شامل متان GWP نمی‌شود.). این فرآیند همچنی شامل ترکیبات شیمیایی فاز محلولی و جامدی می‌شود که در آئروسل‌های جو قرار دارد.
• به عنوان تبادل فیزیکی در تعامل میان جو و دیگر اجزای سیاره زمین. یک نمونه آن ترکیب گازهای جوی در داخل اقیانوسها در یک لایه مرزی می‌باشد.
• به عنوان تغییر شیمیایی در تعامل میان جو و دیگر اجزای سیاره زمین. این نمونه موردی است برای دی اکسید کربن که در اثر فتوسنتز گیاهان احیاء می‌شود، و پس حل شدن در اقیانوسها، با تشکیل یونهای اسید کربنیک و بیکربنات و کربنات واکنش انجام می‌دهد (نگاه به اسیدی شدن اقیانوس).
• به عنوان فتوشیمی| تغییر فتوشیمیایی. هالوکربنها (ترکیبات هالوژنی کربن) در اثر پرتو فرابنفش ازهم گسیخته شده و کربن ۱ c نقطه وسطی و فلوئور نقطه میانی به عنوان رادیکالهای آزاد در لایه استراتوسفر جو با اثرات مضر آن در ازن آزاد می‌شوند (هالو کربنها کلاً بسیار باثبات هستند تا آن که در اثر واکنش شیمیایی در جو از بین بروند).
• به عنوان یونیزاسیون پراکنش گر در اثر پرتوهای کیهانی با انرژی بالا یا تخلیه‌های (الکتریکی) رعد و برق، که پیوندهای ملکولی را درهم می‌شکند. مثلاً، رعد و برق

N اتم از ۲N را تشکیل می‌دهد که سپس با اتم ۲O، ۲ON را تشکیل می‌دهند. از این مقیاسها می‌توان برای تشریح اثر گازهای مختلف در جو استفاده نمود. اولین مورد، طول عمر جوی است که شرح می‌دهد چه مدت می‌گذرد تا در پی افزایشی کوچک در تمرکز گاز موجود در جو، سیستم تعادل خود را بازمی یابد. هر یک از ملکول‌ها ممکنست با منابعی همچون خاک، اقیانوسها، و سیستمهای بیولوژیک مبادله شوند، اما طول عمر میانگین به تخریب گسترده آنها اشاره می‌کند. هرکسی ممکنست بر این باور باشد که طول عمر جوی دی اکسید کربن تنها چند سال است به این دلیل این دوره، زمان متوسط برای هر ملکول از دی اکسید کربن است، پیش ازآن که درون اقیانوس ترکیب شود، و یا در اثر عمل فتوسنتز و غیره به اکسیژن تغییر شکل یابد. این موضوع، جریانهای تعادلی دی اکسید کربن را در داخل جو از دیگر منابع نادیده می‌گیرد. این تغییرات مقداری خالص در گازهای مختلف گلخانه‌ای از کلیه منابع و عوامل می‌باشد که طول عمر جوی را تعیین می‌کند، نه فقط فرآیندهای زدودن این مواد. مقیاس دوم پتانسیل گرمایشی جهانی (GWP) است. میزان (GWP) به هردو موضوع کارآیی ملکول به عنوان یک گاز گلخانه‌ای و طول عمر جوی آن بستگی دارد. (GWP) نسبت به همان جرم از دی اکسید کربن و نیز برای یک مقیاس زمانی خاص سنجیده می‌شود. از این رو، اگر ملکولی دارای (GWP) بالایی در یک مقیاس کوتاه مدت باشد (مثلاً۲۰سال) اما صرفاً طول عمر کوتاهی داشته باشد، آن دارای میزان (GWP) بالا در یک مقیاس ۲۰ساله می‌باشد اما همین مقدار برای مقیاس۱۰۰ساله پایین است. برعکس، در صورتی که ملکولی دارای طول عمر جوی بیشتری نسبت به دی اکسید کربن باشد میزان (GWP) آن با زمان افزایش خواهد یافت. نمونه‌هایی از طول عمر جوی و (GWP) برای تعدادی از گازهای گلخانه‌ای عبارتند از:

• دی اکسید کربن | دی اکسید کربن دارای طول عمر جوی متغیری (تقریباً ۴۵۰-۲۰۰ سال برای دگرگونیهای اندک) می‌باشد. کار اخیر نشان می‌دهد که بازیابی مقدار فراوانی از دی اکسید کربن وارد شده به جو ناشی از سوزاندن سوختهای فسیلی باعث ایجاد طول عمر موثری حدود ده‌ها هزار سال برای آن خواهد شد.

دی اکسید کربن همواره دارای توان گرمایشی جهانی معادل ۱ است.

• متان دارای طول عمر جوی ۳ ±۱۲ سال و GWP ۶۲ در طول۲۰سال، یا ۲۳ در طول۱۰۰سال و ۷ در طول۵۰۰ سال می‌باشد. کاهش GWP در کنار زمانهای طولانی تر با این حقیقت همراه است که متان در اثر واکنشهای شیمیایی در جو به آب و دی اکسید کربن _۲ تجزیه می‌شود.
• اکسید نیتروژن دارای طول عمر جوی ۱۲۰ سال و GWP ۲۹۶ در طول ۱۰۰سال است.
• ۱۲- CFC دارای طول عمر جوی ۱۰۰سال و نیز میزان GWP (۱۰۰) در هر ۱۰۶۰۰سال است.
• ۲۲- HCFC دارای طول عمر جوی ۱/۱۲سال و GWP (۱۰۰) در هر ۱۷۰۰سال می‌باشد.
• تترا فلورومتان دارای طول عمر ۵۰۰۰۰ سال و GWP (۱۰۰) در هر ۵۷۰۰ سال است.
• هگزافلورید سولفور دارای طول عمر جوی ۳۲۰۰ سال و GWP (۱۰۰) در هر ۲۲۰۰۰ سال می‌باشد.

آثار مرتبط

MOPITT ۲۰۰۰ میزان جهانیمونوکسید کربن

منوکسید کربن دارای یک اثر غیر مستقیم تابشی می‌باشد واز طریق واکنشهای شیمیایی با دیگر اجزای جوی (مانند رادیکال هیدروکسیل)، مقادیر متان و ازن در لایه جوی تروپوسفر| تروپوسفریک زمین را تخریب می‌کند. منوکسید کربن زمانی ایجاد می‌شود که سوختهای کربن دار بطور ناقص بسوزند. در اثر فرآیندهای طبیعی در جو، آن نهایتاً به دی اکسید کربن اکسید می‌شود. مقادیر منوکسید کربن هم در جو دارای عمر کوتاه بوده و هم از لحاظ مکانی متغیر می‌باشند.

اثر غیر مستقیم بالقوه و مهم دیگر آن از متان ناشی می‌شود که علاوه بر فشار تابشی مستقیم آن به تشکیل ازن نیز کمک می‌کند. شیندل و دیگران (۲۰۰۵)^[۳] استدلال نموده‌اند که تاثیر متان در تغییاتر اقلیمی دست کم دو برابر میزان شناخته شده در برآوردهای قبلی است. [۹]. یکی از اثرات گرم شدن جهانی این است که همزمان با افزایش سطح دی اکسید کربن در جو، مقدار اسیدیته اقیانوسها هم زیاد می‌شود. یکی از هشدار دهنده‌ترین همبستگیهای بالقوه بین گازهای گلخانه‌ای و گرم شدن جهان، موضوع تاریک شدن جهان است که به نظر می‌رسد اثر گرم شدن جهان را به دلیل سردتر شدن زمین از طریق تاریک شدن جهان، تحت الشعاع قرار دهد. (بپوشاند)

جستارهای وابسته

• سوخت زیستی
• کربن فعال
• کربن خنثی
• عملیات پاکسازی هوا
• صرفه اقتصادی سوخت تعادلی یکپارچه (CAFE)
• اثرات گرم شدن جهان
• توافق نامه‌های محیط (زیست)
• برنامه تغییر اقلیمی اروپا
• بررسی تغییرات جوی جهان
• پدیده گرم شدن جهانی
• هیأت داخل حکومتی تغییر اقلیم سازمان ملل متحد
• تحلیل هزینه چرخه حیات
• ماساچوست در برابر سازمان محیط زیست
• تعدیل (فرآیند) گرم شدن جهان
• برنامه کربن آمریکای شمالی
• اسیدی شدن اقیانوسها
• اعمال فشار تابشی
• ابتکار (درباره) گاز گلخانه‌ای منطقه‌ای
• انرژی تجدید پذیر
• گرم شدن جهانی

منابع

• IPCC, table ۶٫۷.
• - ویکی پیدیای انگلیسی

پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ گاز گلخانه‌ای موجود است.

• [http://www.hybridcars.com/calculator/محاسبه کننده گازهای گلخانه‌ای
• [http://www.aboutmyplanet.com/environment/how-much-energy-do-you-use-in-your-daily-life

راهنمای گام به گام برای محاسبه برونده‌های ۲co در زندگی روزانه شما.

• فناوری کاهش گاز گلخانه‌ای
• گاز گلخانه‌ای در موردNOAA شاخص سالانه (AGGI).
• Well to Wheel تحلیل.

پراکنش‌های دی اکسید کربن

• [http://ec.europa.eu/environment/co2/co2_home.htm

صفحه اتحادیه اروپا در مورد کاهش انتشار دی اکسید کربن در وسایل نقلیه کم مصرف] هدف اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۱۰ این است که به حداقل متوسط رقم پراکنش ۱۲۰ گرم ۲co در هر کیلومتر برای هر ماشین مسافربری در بازار اتحادیه برسد.

• ذخایر سالانه انرژی بین‌المللی
• IEA Publications Bookshop - آمار کلیدی جهان انرژی
• http://www.eia.doe.gov/emeu/iea/carbon.html

(آمار) سالانه بین‌المللی انرژی (۲۰۰۳): برونده‌های دی اکسید کربن

• Table H_1co2.html H.۱co۲(آمار) سالیانه بین‌المللی انرژی (۲۰۰۳): اطلاعات مربوط به جدول

(واحد تن (واحد متریک) دی اکسید کربن را می‌توان با ضرب آن در۱۲ و تقسیم آن بر ۴۴ به معادل کربنی آن بر اساس تن متریک تبدیل نمود.)

• DOE - EIA - گزینه‌های دیگری برای سوختهای سنتی حمل ونقل ۱۹۹۴- جلد ۲، برونده‌های (پراکنشها) گاز گلخانه‌ای (شامل «همپوشانیهای طیفی گاز گلخانه و اهمیت آنها»)
• [http://www.ngdc.noaa.gov/paleo/icecore/antarctica/vostok/vostok.html [برنامه اقلیم‌شناسی دیرینهNOAA – لایه یخی ووستوک
• NOAA CMDL CCGG - نمایش داده‌های تبادلی جوی NOAA داده‌های دی اسید کربن
• مرکز تحلیل اطلاعاتی دی اکسید کربن شامل لینکهایی برای آمارهای مفید و فراوان درباره دی اکسید کربن

پراکنشهای متان

• [http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/5321046.stm بی بی سی نیوز- [توده‌های یخی در حال ذوب سیبری متان بیشتری از خود آزاد می‌کنند.

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی:

دانلود + ادامه مطلب